1.ª Entrega (agosto de 2013)
Versión del 31/01/2018
Equipo Real Academia Española
Familia Ver familia de palabras
abandolear v. (1600-)
abandolear
Etim. Derivado de bandola2, con a- y -ea(r).
Se documenta por primera vez, en la acepción de 'tirar de un cabo', en el Vocabulario navaresco (c1600), obra desde la que se difunde a otros repertorios lexicográficos, como el Diccionario marítimo español (1831). Es sinónimo en esta acepción de aballestar (recogida en el Diccionario de Autoridades de 1770 y también eminentemente lexicográfica) y de halar.

Vid. también abandolear (DHLE 1960-1996).

    Acepción en desuso
  1. >bandola+a–…–a(r)
    v. tr. Mar. Tirar de un cabo.
    docs. (1600-1996) 12 ejemplos:
    • c1600 Anónimo Vocabulario navaresco (mss. 8773 BNE) fol. 50r Esp (BD)
      Socayre, es quando abandolean, o tiran de algun Cauo y otros tienen y dan buelta a un madero de la nao para que no torne, o alargue lo que alan.
    • 1960-1996 RAE DHLE (NTLLE)
      Abandolear. [...] tr. Aballestar, halar, tirar de una cuerda o cabo.
    • c1600 Anónimo Vocabulario navaresco (mss. 8773 BNE) fol. 50r Esp (BD)
      Socayre, es quando abandolean, o tiran de algun Cauo y otros tienen y dan buelta a un madero de la nao para que no torne, o alargue lo que alan.
    • 1831 O'Scanlan, T. DiccMarítimo Esp (BD)
      Abandolear. v. a. ant. Man. V. Aballestar y Halar.
    • 1846 Domínguez, R. J. DiccNacional, I Esp (BD)
      Abandolear. v. a. ant. Mar. V. Aballestar.
    • 1852 Castro Rossi, A. GDiccLengEsp (NTLLE)
      Abandolear. v. a. (Náut.) Según el Vocabulario Navaresco del siglo XVI significa tirar de una cuerda para sí seguidamente o a estrechones, que en términos marítimos equivale a la leva o a estrepadas. (Véase Aballestar).
    • 1853 [Gaspar y Roig] DiccEnciclLengEsp, I (NTLLE)
      Abandolear: v. a. ant.: Halar.
    • 1895 Zerolo, E. DiccEnciclLengCastellana (NTLLE)
      Abandolear. a. ant. Aballestar.
    • 1917 Alemany Bolufer, J. DiccLengEsp (NTLLE)
      Abandolear (de a y bandola). v. a. ant. Aballestar.
    • 1918 Rdz Navas Carrasco, M. DiccGralTécnHispanoamericano (NTLLE)
      Abandolear. a. ant. Mar. Aballestar.
    • 1921 Guardia, R. DiccMarítimoEsp Esp (FG)
      Abandolear (a). V. Aballestar y halar.
    • 1956 Pando Villarroya, J. L. DiccMarítimo (FG)
      Abandolear. Ant.: Halar.
    • c1600 Anónimo Vocabulario navaresco (mss. 8773 BNE) fol. 50r Esp (BD)
      Socayre, es quando abandolean, o tiran de algun Cauo y otros tienen y dan buelta a un madero de la nao para que no torne, o alargue lo que alan.
    • 1831 O'Scanlan, T. DiccMarítimo Esp (BD)
      Abandolear. v. a. ant. Man. V. Aballestar y Halar.
    • 1846 Domínguez, R. J. DiccNacional, I Esp (BD)
      Abandolear. v. a. ant. Mar. V. Aballestar.
    • 1852 Castro Rossi, A. GDiccLengEsp (NTLLE)
      Abandolear. v. a. (Náut.) Según el Vocabulario Navaresco del siglo XVI significa tirar de una cuerda para sí seguidamente o a estrechones, que en términos marítimos equivale a la leva o a estrepadas. (Véase Aballestar).
    • 1853 [Gaspar y Roig] DiccEnciclLengEsp, I (NTLLE)
      Abandolear: v. a. ant.: Halar.
    • 1864 Lorenzo, J. / Murga, G. / Ferreiro, M. DiccMarítimo [1864] Esp (BD)
      Abandolear. v. a. ant. Man. V. Aballestar y Halar.
    • 1895 Zerolo, E. DiccEnciclLengCastellana (NTLLE)
      Abandolear. a. ant. Aballestar.
    • 1917 Alemany Bolufer, J. DiccLengEsp (NTLLE)
      Abandolear (de a y bandola). v. a. ant. Aballestar.
    • 1918 Rdz Navas Carrasco, M. DiccGralTécnHispanoamericano (NTLLE)
      Abandolear. a. ant. Mar. Aballestar.
    • 1921 Guardia, R. DiccMarítimoEsp Esp (FG)
      Abandolear (a). V. Aballestar y halar.
    • 1956 Pando Villarroya, J. L. DiccMarítimo (FG)
      Abandolear. Ant.: Halar.
    • 1960-1996 RAE DHLE (NTLLE)
      Abandolear. [...] tr. Aballestar, halar, tirar de una cuerda o cabo.

Diccionario histórico de la lengua española
Real Academia Española © Todos los derechos reservados

Con el apoyo de Inditex
cerrar

Buscador general de la RAE