aconhortar

Diccionario histórico de la lengua española (1933-1936)

También en esta página: DH (1960-1996)

Diccionario histórico de la lengua española (1960-1996)

También en esta página: DH (1933-1936)
aconhortar, aconortar. (De a7- + conhortar.) tr. Convencer, persuadir. Ú. t. c. prnl.
1438 MTZTOLEDO Corbacho (1939) 146: Pero el mucho fablador e escarnidor, mofador e de otros dezidor, murmurador e burrlador, aconórtese que él solo dize e burla de muchos, e dél solo dizen e burlan muchos. [Eds. 1498 y 1500: apercíbase.] a1461 PRÍNC. VIANA Trad. Aristót. (1509) d,v0: Ciertamente para aquellas cosas que no son en nos ni voluntarias, ninguno aconuerta. Ibíd.: En vano alguno aconortaría a otro que no houiesse calor o frío, o que no huuiesse fambre o otra tal cosa. Y quantoquier fuesse aconortado, no res menos aquellas cosas padescería.
1607 OUDIN: Aconhortar. Aconortar. Conseiller & inciter à quelque chose. 1617 ÍD. Tes.: Aconhortar. Aconortar. [...] Consigliare, persuadere, indurre a fare qualche cosa. 1617 MINSHEU (TL): Aconortar.
2. tr. Dar ánimos, esforzar, consolar. Ú. t. c. prnl.
1438 MTZTOLEDO Corbacho (1939) 230: Sy algún gato se mueve, peor es [el amante flemático] que muger; luego cae amortescido, e ella le ha de aconortar e rretornar en sý con el agua de las gallynas. c1453 Crón. Alvaro Luna (1784) 312,38: Comenzóle a descir muchas conortosas palabras, disciéndole entre otras cosas: Que si padre avía perdido, padre avía cobrado; [...] que se aconortasse, ca ya el señor Rey le avía dado para él la Contaduría mayor.
a1511 CONDE DE OLIVA (Canc. Gen. 1511) 127b: Do victoria's tan incierta / quan cierta mi perdición, / ni la vida m'aconuerta / ni el morir me da passión. 1514 URREA, P. M. Penitencia amor (1902) 54: Dexa estar essas desesperaciones, que asta tres días estarás aconortada. Ibíd. 59: Avnque Finoya estaua algo triste quando la dexé, aora ya deue estar aconortada. 1544 CASTILLEJO Diál. Mujeres (Clás. Cast. LXXII) 244,2051: ―Muchas de esas tales / Vierten lágrimas leales / [...]. / ―No os lo niego, / Mas aconórtanse luego / Las más viudas de sus penas. a1545 GUEVARA Monte Calvario I (1545) 86b: Muy mucho nos espanta la muerte propria, y muy fácilmente nos aconortamos de la muerte agena. 1565 MADARIAGA VIZCAYNO, P. Honra escribanos IV0: Por cierto que me holgara de estar en essa plática; y si no fiasse de vuestra buena memoria, que me relataréys todo quanto ha dicho, aún no me aconortaría. 1573 ILLESCAS, G. Hist. Pontifical 2a parte (1606) 104d: Recibieron los Reyes Cathólicos gran pena [...], pero juntamente con esso se aconortaron mucho y sintieron gran contentamiento. 1602 MARTÍ, J. GAlfarache (1604) 335: Supe la condición desta gente, que, en enfadándose, no queda a vida representante, y han embiado muchos razonablemente acuchillados; apercibí paciencia y aun me fuy aconortando de mal tan cierto. 1604 PALET Dicc.: Aconortar. 1607 OUDIN: Aconhortar. Aconortar. 1620 FRANCIOS. (TL): Aconhortar o conhortar. + 10 SIGLO XVI.
1706 STEVENS Dict.: Aconhortar. Aconortar. 1726-1822 Ac.: Aconhortado, da. [Con nota de anticuado en todas las eds.] 1770-1869 ÍD.: Aconhortarse. [Con nota de anticuado en todas las eds.] 1786 Dicc. Terreros: Aconhortar, aconhortado. [Con nota de anticuado.] 1847 SALVÁ Nuevo Dicc.: Aconhortarse, r. ant. 1853 Dicc. Nac. Domínguez, &: Aconhortar, v. a[ctivo] ant[iguo]. Aconhortarse. v. pron[ominal] ant. 1884-1956 Ac.: Aconhortar. [...] ant. 1944 ARNAL CAVERO VAlto Arag. s/v aconortarse: "No se puede aconortar...", no se puede consolar.
3. prnl. Conformarse, resignarse.
1438 MTZTOLEDO Corbacho (1939) 234: Aconórtese [la vieja] con la mala vejedad, con su cuero curtido, su vientre rrugado, su boca fedionda e dientes podridos. 1545-65 LOPE DE RUEDA Tymbria (1908 II) 94: Pues, hermano Troyco, aconhortaos y comenzad a sofrir y ser paciente.
Morfología. En textos de procedencia navarro-aragonesa aparece aconuerta, con diptongo, frente a aconorte, aconortan de textos castellanos.
1438 (acep. 1a): Aconórtese. a1461 (acep. 1a): Aconuerta. a1511 (acep. 2a): Aconuerta. 1544 (acep. 2a): Aconórtanse.

Tesoro de los diccionarios históricos de la lengua española 2021
Real Academia Española © Todos los derechos reservados

Con el apoyo de Inditex

Sobre el TDHLE

Rueda de palabras

cerrar

Buscador general de la RAE